Τα πριν και τα μετά του φεστιβάλ τραγουδιού

Τώρα, λοιπόν, που τέλειωσαν όλα αυτά και μπορούμε να τα αφήσουμε πίσω μας χαμογελαστοί, νιώθω και περισσότερο ελεύθερη να πω τη γνώμη μου για τα όσα ζήσαμε στη Θεσσαλονίκη εμείς οι συμμετέχοντες, αλλά και για τα όσα γράφονται σε εφημερίδες και περιοδικά. Πρώτ' απ' όλα, το ελληνικό τραγούδι δεν έχει ανάγκη από φεστιβάλ, διαγωνισμούς, γκλαμουριές και τα σχετικά προκειμένου να πάει μπροστά. Έχει ανάγκη από στήριξη κι αυτή δεν πρόκειται να προέλθει από τη μουσική βιομηχανία, αλλά από το κοινό του που - πεπαιδευμένο ή όχι - εξακολουθεί να έχει το κριτήριο και να διακρίνει το καλό απ' το κακό, το γνήσιο απ' τη "μαϊμού". Και δεν εννοώ πως όλο το κοινό στην Ελλάδα προτιμάει το λεγόμενο "ποιοτικό" τραγούδι, αλλά και αυτό το καημένο το "ποιοτικό" έχει το κοινό του που δεν είναι και ευκαταφρόνητο, ανήκει δε στους κύκλους των διανοούμενων που όντως μπορούν - θέσει και φύσει - να επηρεάσουν τα πράγματα. Τώρα, γιατί αυτοί οι διανοούμενοι τα έβαλαν με τους συμμετέχοντες στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κατηγορώντας τους για έλλειψη ποιότητας και σοβαρότητας, εγώ δεν το καταλαβαίνω. Υπάρχουν τόσα σκουπίδια γύρω μας - και μες στα σπίτια μας πολλές φορές, λόγω τηλεόρασης κυρίως - που αν κάποιος θέλει να αρχίσει το ξεσκαρτάρισμα, οπωσδήποτε θα βρει να πει και να κριτικάρει. Στο κάτω κάτω οι νέοι του φεστιβάλ το μόνο που θέλησαν ήταν να δείξουν τη δουλειά τους. Μπορεί να μην ήταν αντάξια των προσδοκιών, αλλά δεν την επέβαλαν και σε κανέναν. Το ζήτημα είναι, θα μου πεις, ότι αυτή η μέτρια δουλειά ανάγεται σε μέγα θέμα, πλαισιώνεται από τα σούπερ σκηνικά, τα χειροκροτήματα των ιθυνόντων και μη, ανάγεται σε ζήτημα που θα πρέπει να απασχολήσει τον ελληνικό λαό, ο οποίος μάλιστα καλείται να "ξηλωθεί" συμβάλλοντας στην παραγωγή - ας μην ξεχνάμε ότι η διοργάνωση έγινε από την κρατική τηλεόραση - αλλά και ψηφίζοντας με sms. Ωραία, και; Τι θα γίνει, δηλαδή; Θα αμβλυνθεί το κριτήριο των νέων που θα ακούσουν την "Ελεγεία" του Κυζούλη, τη δικιά μας "Αρετούσα" και τη "Ζωή που περιμένει" του Γουργιώτη; Αν είναι έτσι, τότε... ας αμβλυνθεί. Βελτίωση θα 'ναι. Γιατί οι περισσότεροι έφηβοι που συναντάω εγώ στα σχολεία απ' όπου περνάω ως φιλόλογος, σας διαβεβαιώ ότι δεν ακούνε Μάλαμα, Αλκίνοο Ιωαννίδη, Μίλτο Πασχαλίδη, πολύ περισσότερο δε Χατζηδάκη ή Λοΐζο. Έρμαια της μουσικής βιομηχανίας, δεν ξέρουν καν ποιος είναι ο Γκάτσος. Ε, δε φταίει ο Μελαμπιανάκης γι' αυτό, ούτε ο Βαλσαμάρας.
Κατά τα λοιπά, να σας πω ότι το κλίμα μεταξύ των διαγωνιζομένων ήταν θαυμάσιο, πράγμα που προσωπικά με παραξένεψε. Άπειρη καθώς είμαι στους σχετικούς χώρους, περίμενα να συναντήσω ψώνια και να παρακολουθήσω πισώπλατα μαχαιρώματα ή έστω γκρίνιες. Τίποτε απ' όλα αυτά. Οι συμμετέχοντες - όλοι, και οι συντελεστές των έξι τραγουδιών που δεν πέρασαν στον τελικό - έζησαν το φεστιβάλ σαν εκδρομή, γελώντας, παίζοντας, ανταλλάσσοντας στίχους και μουσικές, ιδέες και εμπειρίες. Ίσως γι' αυτό και μόνο να άξιζε τον κόπο.

Paloma negra, Chavela Vargas

(Ευχαριστώ την Πανδώρα, που μ' αφήνει να της κλέβω τις φωτογραφίες)

Get this widget | Track details | eSnips Social DNA

Women Portraits Of Western Art

Μια καταπληκτική δουλειά για την παρουσία της γυναίκας στη ζωγραφική ανά τους αιώνες

Santiago Roncagliolo, Pudor

(Μόνο για ισπανομαθείς, αφού το βιβλίο δεν κυκλοφορεί στα ελληνικά)

Τίτλος: Pudor (Αιδώς)
Συγγραφέας: Santiago Roncagliolo
Εκδόσεις: Alfaguara
Χώρα: Ισπανία
Χρον. έκδοσης: Ιανουάριος 2005
Σελ.: 182


Ο Αλφρέδο μαθαίνει απ’ το γιατρό του ότι του μένουν μόλις έξι μήνες ζωής ακόμα. Ξέρει ότι πρέπει να μιλήσει στη γυναίκα του για την κατάστασή του, αλλά η κατάλληλη ευκαιρία δεν λέει να βρεθεί. Η γυναίκα του από την άλλη, η Λούσι, φαίνεται να περνά μια περίοδο ανανέωσης, με αφορμή κάτι ραβασάκια που βρίσκει στα πιο απίθανα σημεία – στην τσάντα της, στις τσέπες των ρούχων της – και στα οποία κάποιος κρυφός της θαυμαστής της κλείνει διάφορα ραντεβού μόνο και μόνο για να τη δει και να ηδονιστεί με την παρουσία της. Εκείνη, παρά τους αρχικούς της δισταγμούς, τελικά υποκύπτει στη γοητεία του αγνώστου και συμμετέχει στο παιχνίδι. Ο Σέρχιο, ο μικρός γιος της οικογένειας, μιλάει με τους νεκρούς και τα φαντάσματα, η Μαριάνα, η αδερφή του, υποφέρει απ’ τις αβεβαιότητες που γεννά η εφηβεία. Ο παππούς, μετά το θάνατο της γιαγιάς, στρέφεται προς το παρελθόν. Ο γάτος της οικογένειας, επίσης έχει προβλήματα: θέλει να ζευγαρώσει. Μια μυρωδιά τον βασανίζει και τον σπρώχνει να κάνει ένα σωρό ζημιές και αταξίες. Μέσα σ' όλα αυτά ο Αλφρέδο αναζητά τρόπο να έρθει σε επαφή με τους γύρω του για όσο καιρό του απομένει...

Όλοι οι ήρωες της ιστορίας παλεύουν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, όλοι αγαπιούνται, όλοι χάνονται σε φαντασιώσεις και βασανίζονται από κρυφούς πόθους και όλοι παραμένουν τελικά μέχρι τέλους μαζί και μόνοι.


(Μια πρόχειρη μετάφραση της πρώτη σελίδας του βιβλίου):

Το πρώτο φάντασμα του παρουσιάστηκε τη μέρα που πέθανε η γιαγιά, στο νοσοκομείο. Η γιαγιά βρισκόταν εκεί ήδη εδώ και δυο βδομάδες και κάθε απόγευμα ο Σέρχιο, η Μαριάνα και η μαμά τους πήγαιναν να την επισκεφτούν. Συνήθιζαν να μιλούν πολύ για όλα εκείνα τα ωραία πράγματα που έλεγαν πως θα έκαναν όταν θα έβγαινε απ’ το νοσοκομείο. Αλλά η γιαγιά, μ’ εκείνα τα σωληνάκια στη μύτη και στο στόμα της, δεν μπορούσε να μιλήσει. Ούτε ν’ ακούει φαινόταν. Ο Σέρχιο δεν καταλάβαινε γιατί πήγαιναν. Ήταν σαν να μιλούσαν στο άδειο κρεβάτι.
Εκτός αυτού, ο μπαμπάς είχε υποσχεθεί στον Σέρχιο ότι θα τον πήγαινε στον Ντίσνεϊ. Αλλά μέχρι να νιώσει καλύτερα η γιαγιά δεν μπορούσαν να πάνε. Κάθε απόγευμα, με το που έφταναν, ο Σέρχιο ρωτούσε τη γιαγιά γιατί δεν γινόταν καλά για να πάνε επιτέλους στον Ντίσνεϊ. Και την ικέτευε να γιατρευτεί γρήγορα – σε παρακαλώ, σε παρακαλώ. Τότε η μαμά γελούσε τόσο δυνατά, που θαρρείς και θα έσπαγαν τα τζάμια στα παράθυρα. Και ξανάλεγε στη γιαγιά πόσο καλά έδειχνε. Ύστερα, όταν έμεναν μόνοι τους, τον μάλωνε. Προφανώς η μαμά δεν ήθελε να πάει στον Ντίσνεϊ. Ούτε κι η Μαριάνα, που κάθε φορά που πήγαινε στο νοσοκομείο έμενε σιωπηλή, μουτρωμένη και με τα χέρια σταυρωμένα. Αν και, αν το καλοσκεφτείς, η Μαριάνα πάντα έτσι ήταν.
Την τελευταία μέρα, ένας γιατρός τους είπε ότι δεν μπορούσαν να δουν την ασθενή. Ύστερα, πήρε παράμερα τη μαμά και της είπε διάφορα που ο Σέρχιο δεν μπόρεσε ν’ ακούσει. Η μαμά επέστρεψε λίγο αργότερα. Έδειχνε ανήσυχη. Είπε ότι έπρεπε να αγοράσει κάτι φάρμακα και άφησε τα παιδιά στο διάδρομο. Μόλις έφυγε, η Μαριάνα είπε ότι είχε κάτι δουλειές να κάνει.
-Πού πάς; - τη ρώτησε ο Σέρχιο.
-Και τι σε νοιάζει εσένα; - απάντησε η Μαριάνα.
-Θα το πω στη μαμά.
-Μην τη λες «μαμά». Εσύ είσαι υιοθετημένος.
-Ψέματα!
-Αλήθεια. Σε βρήκαμε μέσα σε μια σακούλα σκουπιδιών, δίπλα στο σπίτι. Και μπορούμε να σε ξαναστείλουμε εκεί.

Γεννημένος στη Λίμα το 1975, ο Santiago Roncagliolo έχει ζήσει στο Μεξικό, στο Περού, στην Ισπανία κι έχει εργαστεί ως δημοσιογράφος, σεναριογράφος και μεταφραστής. Το μυθιστόρημά του με τίτλο Abril Rojo (Κόκκινος Απρίλης), που έχει κερδίσει το βραβείο Alfaguara, κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτης.

Αν σας ενδιαφέρει, περισσότερα στοιχεία μπορείτε να βρείτε στη σελίδα http://www.alfaguara.santillana.es/index.php?s=libro&id=979

Τα απομνημονεύματα της Αλεΐδα Μαρτς

Μεταφράζω εσχάτως -και μανιωδώς- τα απομνημονεύματα της χήρας του Τσε Γκεβάρα -δε σας λέω για ποιον εκδότη. Κι όσο μεταφράζω αναρωτιέμαι -με το δικαίωμα που δίνει η εκ του μακρόθεν ενασχόληση- πώς και γιατί αποφάσισε η γυναίκα αυτή, η πάντα σεμνή και διακριτική, να εκδώσει τώρα το συγκεκριμένο βιβλίο. Θα σηκωθεί άραγε ποτέ η αυλαία που κρύβει τις τελευταίες πράξεις του έργου; Θα δοθούν ποτέ -κι αν ναι πότε;- στη δημοσιότητα τα τετράδια του Τσε απ' την εποχή της Πράγας; Τα διηγήματά του; Όλα αυτά τα ντοκουμέντα που διαχειρίζεται το Centro Che στην Αβάνα υπό την προεδρία του Καμίλο Γκεβάρα; Όταν επιχείρησα στο παρελθόν να επικοινωνήσω μαζί του ζητώντας του πληροφορίες για μια βιογραφία που μετέφραζα, μου απάντησε μεν αμέσως, δήλωσε όμως πως η βιογραφία του Τσε δεν έχει γραφτεί ακόμα και πως όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν για τον πατέρα του είναι επιεικώς... mierda, με ελάχιστες εξαιρέσεις -στις οποίες συγκαταλέγεται και το βιβλίο του Τάιμπο. Πότε θα γραφτεί, λοιπόν, αυτή η βιογραφία; Και γιατί, εν τω μεταξύ, αποφασίστηκε η έκδοση του βιβλίου της Αλεΐδα, που μοιάζει με το μελό φόντο μιας επαναστατικής ιστορίας;

Ισπανική λογοτεχνία

Όποιος ενδιαφέρεται για ισπανική και λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία μεταφρασμένη στα ελληνικά, ας ρίξει μια ματιά στην ιστοσελίδα του Κέδρου. Υπάρχουν διάφορα ενδιαφέροντα, με κορυφαίο το "Σπήλαιο των ιδεών". Αξιόλογη είναι και η βιογραφία του Τσε Γκεβάρα απ' τον Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τον ίδιο εκδοτικό οίκο.

Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες, Η βρόμικη τριλογία της Αβάνας

Το διάβασα παρακινημένη απ' τις καλές κριτικές και δεν το μετάνιωσα. Μικρά, αυτόνομα διηγήματα, που μπορείς να θεωρήσεις ότι λειτουργούν στο πλαίσιο ενός "χαλαρού" μυθιστορήματος. Σκληρή γλώσσα, σκοτεινή ατμόσφαιρα, σεξ, ρούμι, φτώχεια και θάνατος. Η άλλη πλευρά της Κούβας για όποιον θέλει να τη δει. Δεν ταιριάζει καθόλου με την εικόνα του "σοσιαλιστικού παραδείσου για τουρίστες", αλλά ο όποιος παράδεισος προϋποθέτει μια βουτιά στην κόλαση πριν μπορέσει να χτιστεί. Κι οι Κουβανοί ξέρουν από τέτοιες βουτιές, όπως ξέρουν και από Επανάσταση και από θυσίες και από πείσμα. Πολύ καλή η μετάφραση της Κλεοπάτρας Ελαιοτριβιάρη, ειδικά αν λάβουμε υπόψη τις δυσκολίες που χρειάστηκε να αντιμετωπίσει λόγω των ιδιωματισμών, της "αργκό" και του ιδιαίτερου ύφους του Γκουτιέρες, που παρ' όλ' αυτά αποδίδεται θαυμάσια.

Γιάννης Ξανθούλης, Ο Τούρκος στον κήπο

Μέχρι να το τελειώσω "μπικτίμ" ή κοινώς "μπούχτισα" από το μεταφυσικόν, ενώ αδίκως πάλευα να καταλάβω πώς ακριβώς συσχετίζονται μεταξύ τους πρόσωπα και γεγονότα. Για να είμαι ειλικρινής: με γοήτευσε αρχικά, με κούρασε στη συνέχεια, ξανακέντρισε το ενδιαφέρον μου λίγο πιο κάτω και πάει λέγοντας. Καταπληκτικές οι περιγραφές της Πόλης, μαγική η ατμόσφαιρα σε γενικές γραμμές, αλλά είχε και μια δόση φλυαρίας. Εκτός κι αν το διάβασα σε λάθος εποχή, που κι αυτό δεν αποκλείεται.

Λουίς Σεπούλβεδα, Όνομα ταυρομάχου

Αστυνομικό, κατασκοπικό, πολιτικό και ταξιδιάρικο, ένα βιβλίο με σκληρή γραφή από έναν σπουδαίο συγγραφέα.
Ο Χουάν Μπελμόντε, πρώην Χιλιανός αντάρτης και κάτοικος Αμβούργου πλέον, υποχρεώνεται ουσιαστικά να αναλάβει μία αλλόκοτη αποστολή: να βρει μία συλλογή από εξήντα τρία χρυσά νομίσματα που κόπηκαν το 1367 απ' το σουλτάνο της Φεζ και κλάπηκαν απ' τους ναζί κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένας πρώην πράκτορας της Στάζι θα είναι ο αντίπαλος του Μπελμόντε σ' αυτό το κυνήγι θησαυρού.
Καταπληκτική, όπως πάντα, η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη.

Πέτρος Μάρκαρης, Ο Βασικός Μέτοχος

Αστυνομικό μυθιστόρημα αξιώσεων με φόντο τη μετα-Ολυμπιακή Αθήνα και τα Χανιά. Ο αστυνόμος Χαρίτος, ίσως ο μόνος συμπαθής Έλλην μπάτσος στη λογοτεχνία μας, καλείται να αντιμετωπίσει συγχρόνως δύο "καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης": μία πειρατεία στο πλοίο της γραμμής Πειραιάς-Χανιά (στο οποίο επιβαίνει παρεμπιπτόντως και η κόρη του) και μία σειρά φόνων ανθρώπων που ασχολούνται με τη διαφήμιση στην πρωτεύουσα. Γραμμένο με ζωντάνια, σαρκασμό και χιούμορ, είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται εύκολα. Ο καθένας μας βρίσκει στις σελίδες του κάποιο πρόσωπο για να ταυτιστεί και πολλά για να "φτύσει". Δικαίως έχει σημειώσει ήδη μεγάλη επιτυχία.

Ελληνικά Εγκλήματα (διάφοροι)

Ποιος είπε ότι δεν έχουμε Έλληνες συγγραφείς αστυνομικού μυθιστορήματος; Όποιος το πιστεύει ας διαβάσει αυτή τη συλλογή. Ξεχωρίζουν δυο-τρία, αλλά όλα είναι αξιοπρεπή και ενδιαφέροντα. Μου άρεσε πολύ το διήγημα του Πέτρου Μάρκαρη! Διαβάστε το.

Ευγενία Φακίνου, Φιλοδοξίες κήπου

Αν και αποφεύγω τα διηγήματα, αυτά οπωσδήποτε δε σε απογοητεύουν. Σελίδες μεστές νοήματος και συναισθήματος. Μου έμειναν: η "κυρά των λουλουδιών" και ο "καλλιτέχνης στα πρόθυρα της κατάθλιψης"... Καταπληκτική η ικανότητα της Φακίνου να αποδίδει τα συναισθήματα και τις βαθύτερες σκέψεις ανδρών, γυναικών και παιδιών.

Ρόζαμουντ Πίλτσερ, Το καρουζέλ

Γιατί, γιατί αγόρασα εγώ αυτό το βιβλίο; Και καλά, το αγόρασα. Μετά γιατί το διάβασα κιόλας; Άντε, ας πούμε ότι είναι απ' τις ανάγκες του καλοκαιριού: ένα ανάλαφρο ανάγνωσμα που να μην απαιτεί έντονο προβληματισμό. Αλλά τόσο ανάλαφρο! Σαν Άρλεκιν χωρίς τις σκηνές σεξ. Τα βιβλία της Πίλτσερ -που σημειωτέον πουλάνε τρελά- στηρίζονται σ' ένα βασικό μοτίβο: νέα καλής οικογενείας, ανεξάρτητη και χαρισματική αν και όχι απαραιτήτως όμορφη, έτοιμη να συνάψει δεσμό - ή γάμο - με τον "κατάλληλο" νέο, γνωρίζει "ακατάλληλο" πλην όμως γοητευτικό άνδρα, τον οποίο και ερωτεύεται. Αυτός ο "ακατάλληλος" είναι: καλλιτέχνης / χωρισμένος / με παιδί / κατά προτίμηση παράνομο. Το τέκνο λατρεύει τη νεαρά υποψήφια ερωμένη κι εν τέλει όλα βαίνουν καλώς. Με φόντο πάντα την Κορνουάλη ή τη Σκοτία. Αν έχετε διαβάσει ένα, μην δοκιμάσετε να διαβάσετε και δεύτερο.

Ντόρις Λέσινγκ, Οι γιαγιάδες

Τέσσερις νουβέλες της Ντόρις Λέσινγκ, που δεν μπορώ να πω ότι με ενθουσίασαν, όπως ας πούμε το Πέμπτο Παιδί ή Οι αναμνήσεις ενός επιζώντος (βιβλία της που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη). Νομίζω ότι αν δεν υποστηρίζονταν απ' το όνομα της συγγραφέως, δε θα είχαν άλλο λόγο να εκδοθούν στα ελληνικά. Αργός ρυθμός, απόπειρες ψυχογραφικών αναλύσεων, μάλλον παρωχημένες, δευτεραγωνιστές συχνά "δισδιάστατοι". Ξεχωρίζω μόνο την πρώτη νούβέλα, με τον ομώνυμο τίτλο, "Οι γιαγιάδες". Καλή η μετάφραση της Τόνιας Κοβαλένκο.

Γιασμίνα Χάντρα, Τρομοκρατικό χτύπημα

Ένας Παλαιστίνιος γιατρός, ο Αμίν Ζααφαρί,με ισραηλινή υπηκοότητα, βρίσκεται αντιμέτωπος με τον πόλεμο που έχει καταφέρει να παραγκωνίσει απ' τη ζωή του εθελοτυφλώντας, όταν η γυναίκα του Σιχέμ, ζωσμένη με εκρηκτικά, ανατινάζεται σε ένα εστιατόριο, εν μέσω μιας παιδικής γιορτής. Έτσι τα φαντάσματα ξυπνούν κι ο Αμίν παλεύει να καταλάβει τι συμβαίνει γύρω του προκειμένου να μπορέσει να τα εξευμενίσει. Τα καταφέρνει, αλλά με μεγάλο κόστος.
Ένα εξαιρετικό βιβλίο, κατά της τρομοκρατίας, που εδώ τη βλέπει κανείς από τα μέσα. Όχι δήθεν, όχι politically correct, αληθινό, βίαιο, συγκλονιστικό, το βιβλίο αυτό ανατέμνει το μίσος που χωρίζει δυο λαούς και διερευνά τα όρια της προσωπικής και της συλλογικής ευθύνης.

Φρανκ Σέτσινγκ, Το σμήνος

Ένα θαυμάσιο οικολογικό θρίλερ, που η έρευνα και οι μελέτες του συγγραφέα στον τομέα της θαλάσσιας βιολογίας το κάνουν ακόμα πιο πιστευτό, ακόμα πιο τρομακτικό. Τσουνάμι σαρώνει τις ακτές της Βόρειας Ευρώπης, η Νέα Υόρκη και η Ουάσινγκτον ερημώνονται, η Λα Πάλμα κινδυνεύει να βυθιστεί στον ωκεανό προκαλώντας μια νέα συντέλεια του κόσμου, ενώ εκατομμύρια, δισεκατομμύρια άγνωστων σκουληκιών αποσταθεροποιούν τα στρώματα του υδρίτη σε όλες τις θάλασσες του κόσμου... Χάος. Σίγουρα το βιβλίο δικαιολογημένα μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα, αν και υποθέτω πως η τεράστια επιτυχία του θα πρέπει να περιορίζεται στην Ευρώπη, αφού οι Αμερικανοί ήρωές του παρουσιάζονται ως ψυχοπαθείς εθνικιστές που ενδιαφέρονται κυρίως για το πώς θα εκμεταλλευτούν τις περιστάσεις προκειμένου να κατοχυρωθεί η κυρίαρχη θέση της Αμερικής στον κόσμο.
Διαβάστε το!

Ευγενία Φακίνου, Το έβδομο ρούχο

Άργησα, αλλά το διάβασα. Μου άρεσε. Πολύ. Μια γραμμή αίματος ενώνει γυναίκες αλλιώτικες κι όμως ίδιες, απ' τα μυθολογικά βάθη και την τραγωδία ως τη σύγχρονη Ελλάδα. Απ' τα βιβλία που αξίζουν και μια δεύτερη, και μια τρίτη ματιά. Έτσι, για να ανακαλύψει κανείς τις αναφορές ανάμεσα στις γραμμές.
[Η Περσεφόνη, η χαμένη κόρη της Δήμητρας, δε θα βρεθεί ποτέ στον Επάνω Κόσμο. Άδικα το σταυρουδάκι που 'χει σταμπωμένο στον ώμο της. Δε θα υπάρξει αναγνώριση...]

Στο φεστιβάλ της Semana Negra, στη Χιχόν, το καλοκαίρι του 2006